-
1400/03/23
-
مهندس محمدخانی
-
-
1361
آرتميا يکي از انواع مهم و نسبتا گسترده سخت پوستان است. اين موجودات از آب هاي لب شور تا آب هاي شور که مزان املاح آنها ممکن است تا چند برابر آب دريا باشد زندگي مي کنند . اسم علمي اين سخت پوست به زبان لاتين با توجه به شکل ظاهري آن ، آرتميا به معني گوشواره آبي است. در گزارش هاي تاريخي آمده است که برخي از قبايل آفريقايي ، سرخ پوستان و ليبيايي ها از آن به عنوان خوراک انسان استفاده مي نمودند.
آرتيماي درياچه اروميه داراي ارزش غذايي بالايي است و در تغذيه ماهيان پرورشي کاربرد دارد.
ژنتيک و توليد مثل در آرتميا:
آرتميا از نظر ژنتيکي و توليد مثل به دوشکل زير در طبيعت ديده مي شود:
1- توليد مثل به روش جنسي: توليد مثل جنسي به دو روش تخمک گذاري و زنده رايي انجام ميگيرد.
2- توليد مثل به روش بکرزايي
ارزش غذاي آرتميا اورميانا:
آرتميا اورميانا يکي از هفت گونه شناخته شده آرتمياي دو جنسي در جهان است. ارزش غذايي آن در حد مطلوب است و داراي بيش از 52 درصد پروتئين و 4 درصد چربي است و ترکيب و ميزان اسيدهاي آمينه و اسيدهاي چرب آن در کل چرخه زندگي در حدي است که نيازهاي آبزيان آبهاي شيرين را به طور کامل برآورده مي سازد. از آن مي توان مستقيما يا پس از منجمد کردن و يا خشک کردن به عنوان يک خوراک پروتئيني مغذي براي پرورش انواع ماهيان ، ميگو ها و خرچنگ هاي آب شيرين استفاده نمود و يا مي توان پس از غني سازي براي پرورش ماهيان و ميگوهاي آب شور به کار برد.
تخم آرتميا را در هر زمان که لازم باشد در طي 24 ساعت مي توان به لارو تبديل نمود و به عنوان غذايي زنده در اختيار لارو ماهي و ميگو قرار داد. در ابتدا از اين موجود به عنوان غذاي ماهيان آکواريومي استفاده مي شد ولي بعدا با پي بردن به اهميت آن در تغذيه لارو تازه تفريخ يافته انواع آبزيان ، کاربرد آن در اين زمينه به طور جدي مورد توجه قرار گرفت. به طوري که امروزه در صنعت آبزي پروري خصوصا پرورش ميگو به صورت اجتناب ناپذيري با آرتميا پيوند خورده است و آرتيما علاوه بر اينکه يک منبع غذايي با ارزش است داراي خصوصيات و ويژگي هاي فراواني است که هم براي پرورش دهنده و هم براي آبزيان بي نهايت مهم است.
موارد زير نشان دهنده اهميت آرتميا در صنايع غذايي است:
از نظر بيولوژيک آرتميا عاري از بيماري است.
آرتميا براي آبزيان قابل قبول است و به راحتي توسط آبزيان ديده مي شود و به سهولت شکار مي شود.
غذايي لذيذ و مطبوع براي آبزيان است و همچنين قابل هضم و مغذي است.
از نظر مزاياي آن براي پرورش دهنده نيز مي توان گفت، به سهولت قابل دسترس است و قابليت نگهداري براي مدت طولاني را دارا است، روند کشت آن بسيار آسان بوده و براحتي سيست ها ضدعفوني مي شوند و مهمتر از اين ها از آرتيما مي توان به عنوان حامل انواع مواد غذايي ، ويتامين ها ، آنتي بيوتيک ها و واکسن ها براي تغذيه آبزيان استفاده نمود.
آرتميا را مي توان به عنوان يک منبع پروتئيني براي انسان نيز به کار برد. زيرا که نسبت اسيدهاي امينه اصلي در آرتميا به کل اسيدهاي آمينه بالاتر از مقاديري است که پزشکان علوم تغذيه براي انسان توصيه کرده اند.
از آرتميا ميتوان به عنوان خوراک دام و طيور نيز استفاده کرد. بيومس آرتيما به کمک صنايع جانبي به خوراک قابل قبول دام و طيور تبديل مي شود.
بزرگترين توليد کنندگان آرتميا
امروزه امريکا ، برزيل و چين بزرگترين توليد کنندگان سيست و بيومس آرتميا در جهان هستند و آمريکا به تنهايي 70 درصد بازار جهاني آرتميا را در اختيار دارد و سالانه ميليون ها دلار از اين تجارت سود مي برد. جالب اينکه کشورهاي نظير تايلند و ويتنام بدون دارا بودن زيستگاه طبيعي آرتميا و فقط با پرورش مصنوعي آن سالانه هزاران تن بيومس و سيست آرتميا توليد مي کنند.
طلاي زنده اروميه:
گونه بومي درياچه اروميه براساس ويژگي هاي منحصر به فردي که نسبت به ساير گونه ها در جهان دارد تحت گونه جداگانه نام گذاري شده است. آرتميا اروميانا يکي از هفت گونه شناخته شده دو جنسي در جهان است ، ولي دراطراف درياچه به صورت پارتنوژنز يا بکرزايي نيز گزارش شده است. ارزش غذايي و پتانسيل رشد آرتيما در درياچه علاوه بر اين که بر ظرفيت هاي ژنتيکي وابسته است است تا حد زيادي هم به کيفيت و کميت جمعيت فيتوپلانکتون ها مرتبط است.
براساس مطالعات انجامگرفته توسط کارشناسان داخلي و خارجي و گزارش نهايي طرح ارزيابي ذخاير آرتميا اروميانا در درياچه اروميه ميزان بيومس آرتميا (وزن تر) 300 تا 400 هزار تن و ميزان بيومس سيست آرتميا (وزن تر) 20 تا 30 هزار تن در هر سال تخمين زده شد.
اما مشکل اينجاست که در حال حاضر اين آبزي ارزشمند بر اثر مشکلات ايجاد شده براي درياچه اروميه در معرض انقراض قرار گرفته است و به گفته مسئولان مربوطه، خشکسالي و کمبود آب بيش از 90 درصد آرتمياهاي درياچه اروميه در معرض انقراض قرار گرفته است و به گفته مسئولان مربوطه ، خشکسالي و کمبود آب بيش از 90 درصد آرتيماهاي درياچه اروميه را در معرض نابودي قرار داده است.
در کشورهايي که بازار آرتمياي جهان دراختيار آن ها است، با توجه به ارز آوري اين بخش از آبزي پروري ، کمک به رشد اقتصاد ، بدون اتکا به نفت است و حل معضل بيکاري اهميت مطالعات انجام شده در اين زمينه را گوشزد مي کند.
نتيجه گيري:
با توجه به ويژگي هاي مناسب آرتميا در صنعت آبزي پروري که شامل هضم پذيري بالا، سهولت شکار، نگهداري طولاني مدت سيست و آسان بودن روند کشت است، از اين رو پيشنهاد مي شود که با توسعه مراکز تکثير و پرورش آرتميا و بهره برداري اصولي از منابع طبيعي در زمينه صادرات اين محصول ، علاوه بر ارز آوري براي کشور، مورد استفاده بهره برداران و توليد کنندگان آبزيان و محصولات شيلاتي نيز قرار گيرد.